اقاقیا (نام علمی: Robinia)  نام یک سرده از تیرهٔ باقلاییان است. این جنس در جهان حدود ۲۰ گونه گیاه درختی یا درختچه‌های خزان کننده دارد که بیشتر بومی شمال آمریکا و مکزیک است و بخاطر گل‌های سفید و بیشتر معطر شان در نقاط بیشتر جهان کاشته می‌شوند. گونه‌هایی از آن در ایران کاشته شده است.

گل اقاقیا یک ملین گیاهیست و میتوان از آن به این عنوان استفاده کرد. علاوه بر این خاصیت، اقاقیا خواص دیگری نظیر ادرارآور بودن و یا ضد اسپاسم بودن اشاره کرد.
گل‌های  گیاه اقاقیا خواص ضد اسپاسم، معطر، ادرارآور، نرم کننده و ملین دارند و به دلیل دارا بودن ترکیبات بنزوآلدهیدی، ضدتومور می باشند. قسمت‌های قابل خوردن این گیاه شامل دانه ها، گل‌ها و ریشه گیاه می باشد. دانه ها بعد از حرارت دیدن، حالت اسیدی خود را از دست می دهند و قابل خوردن می شوند. گل‌های گیاه نیز بعد از جوشاندن به صورت مربا قابل استفاده هستند. این گل‌های زیبا بعد از خشک شدن نیز می توانند به عنوان دمنوش استفاده شوند.

معرفی گیاه اقاقیا

گیاه اقاقیا با نام های علمی متعددی مشهور است و از جمله گیاهان مولد عسل می باشد. زیرا انتشار بوی فراوان گل‌های اقاقیا باعث جذب زنبورهای عسل به سمت آنها می شود. زنبورها از شهد این گل‌ها استفاده می کنند و عسل تولید می نمایند. در اروپا این گیاه به علت دارا بودن عطر و بوی فراوان به طور گسترده در صنعت عطرسازی نیز کاربرد دارد.
درخت اقاقیا به راحتی در هر نوع خاکی رشد می کند. بالأخص در مناطقی با آب و هوای معتدل مانند شمال آمریکا، اکثر مناطق اروپا، جنوب آفریقا، ایران، افغانستان، هند، مناطق شرقی آسیا و … به فراوانی یافت می شود. شکوفه های آن در ماه اردیبهشت تا خرداد (می تا ژوئن) نمایان می شوند.
تنه این درخت می تواند تا ۳۰ متر بلند شود. چوب آن درخت محکم است و مقاوم در برابر رطوبت می باشد درنتیجه برای تولید لوازم و اسباب چوبی بسیار مناسب است. برای استفاده این گیاه در عرصه درمانی از گل‌ها، برگ‌ها و ریشه گیاه می توان استفاده نمود.

مواد مغذی موجود در اقاقیا
۱. میزان مواد شیمیایی دردانه ها، ریشه ها، گل‌ها و تنه این گیاه بسیار متفاوت است.
۲. دانه های خشک شده گیاه سرشار از کلسیم، پروتئین، چربی، فیبر، فسفر، ویتامین ها و مواد معدنی هستند.
۳. گل‌های گیاه دارای ترکیباتی است که بعد از هیدرولیز تبدیل به کورستین (ماده مؤثر موجود در پوسته پیاز) و شکر می شود.
۴. پوسته درخت دارای آلبومین، نیشکر، ترکیبات چربی، کولین، آلکالوئیدهای سمی، تانن، صمغ، نشاسته و رزین های غیرفعال است.
۵. روغنی که از دانه های آن استخراج می شود و اسانسی که از گل‌ها به دست می آید. دارای فیستین، کوئرستین، میریستین و … است.

خواص درمانی اقاقیا
اقاقیا منبعی غنی از فیبر خوراکی
گیاه اقاقیا به دلیل آنکه حاوی ۹۰ درصد فیبر خوراکی است منبع غنی از این ماده به حساب می‌آید. این نوع از فیبر که در آب حل می‌شود بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دهد. همچنین به سیستم گوارشی کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشد و خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

اقاقیا برای بهبود مشکلات گوارشی
اثرات درمانی گیاه اقاقیا در زمینه مشکلات گوارشی به اثبات رسیده است و مشهورترین اثر این گیاه برای درمان ترش کردن معده، سوزش سر دل و التهاب معده می باشد.
شکوفه های اقاقیا مدر، نرم کننده و ضد اسپاسم می باشد. و از دمنوش یا عصاره این گیاه برای پاکسازی بدن می توان کمک گرفت.
در افرادی که به بیماری های کیسه صفرا مبتلا هستند، گیاه اقاقیا یک پیشنهاد عالی است زیرا این گیاه باعث تحریک جریان صفرا می شود. برای تهیه دمنوش گیاه اقاقیا می توانید یک قاشق چای خوری از گل‌های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوشیده شده بریزید و بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد.
افرادی که سوزش سر دل دارند یک فنجان از این دمنوش را بعد از هر وعده غذایی استفاده کنند. برای تحریک ترشح و جریان یافتن صفرا هم دمنوش برگ‌های گیاه اقاقیا مفید می باشد.

اقاقیا امیدی برای کنترل دیابت در آینده
برخی متخصصان ادعا می‌کنند مکمل‌های اقاقیا در تنظیم قندخون موثرند. هرچند تاکنون شواهد کلینیکی محدودی در حمایت از این ادعا وجود دارد اما این موضوع بدیهی است که فیبر غذایی نقش مهمی در تنظیم قندخون مبتلایان به دیابت نوع ۲ بازی می‌کند.

کمک به کاهش کلسترول خون با اقاقیا
همچون دیگر فیبرهای خوراکی اقاقیا می‌تواند در کاهش کلسترول خون موثر باشد. هرچند مطالعه انجام شده توسط اداره سلامت غذای اروپا حاکی از ارتباط مستقیم بین مصرف این گیاه و سطح کلسترول نیست، اما برخی نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد اضافه کردن فیبر خوراکی به رژیم غذایی به طور قابل توجهی در کاهش کلسترول نقش دارد.

اثرات مفید در کاهش وزن
یکی از فوائد مصرف خوراکی‌های حاوی فیبر خوراکی این است که به فرد کمک می‌کنند برای مدت‌ زمان بیشتری احساس سیری داشته باشد. به همین دلیل نتایج مطالعات نشان می‌دهد مصرف آدامس اقاقیا به دلیل برخورداری از فیبر در درمان چاقی موثر است.

درمان گلودرد با اقاقیا
اقاقیا حاوی ترکیبی است که در تسکین التهاب غشاء مخاط دهان موثر است. به همین دلیل است که در گذشته از این گیاه برای درمان زخم، زخم دهان و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شد. امروزه نیز این گیاه در تولید بسیاری از داروهای مورد استفاده برای سرماخوردگی کاربرد دارد.

دمنوش آرامبخش اقاقیا
یک فنجان دمنوش اقاقیا که از ۱۲ گرم گیاه خشک شده در یک فنجان آب جوش تهیه شده باشد برای درمان خستگی های روزمره بالأخص خستگی ذهنی و حالت های عصبی پیشنهاد می شود. این دمنوش باعث احساس آرامش در سیستم عصبی شما می شود. دمنوش ترکیبی گل اقاقیا و گل لیمو نیز در این زمینه مؤثر است.

سایر اثرات سلامتی بخش اقاقیا
۱. سرکوب سرطان: گل‌ها اقاقیا دارای ترکیبات شیمیایی سرکوب کننده تومور هستند.
۲. درمان بیماری های چشمی: گل‌های این گیاه را بعد از حرارت دادن در آب جوش، برای بیماری های چشمی و به صورت موضعی می توان استفاده نمود.
۳. بهبود سوختگی: برگ‌های و گل‌های اقاقیا برای درمان سوختگی ها و زخم ها مؤثر است. گل‌های اقاقیا را بچینید و آنها را با ساتور له کنید. این خمیر له شده را روی محل سوختگی قرار دهید و بگذارید برای چند ساعت باقی بماند.
۴. بهبود مشکلات تنفسی: چای گرم اقاقیا برای درمان سرفه، گلودرد، برونشیت و آسم مفید است.
۵. سم زدایی: پوسته داخلی درخت و پوسته ریشه اقاقیا برای سم زدایی بدن استفاده می شود.
۶. سایر اثرات: تأثیر این گل‌های اعجاب انگیز بر کاهش حالت تهوع، مبارزه با ویروس ها و باکتری ها، تسکین دردها و …. نیز به اثبات رسیده است.

منبع : بیتوته