شبدر چیست؟

شبدر گیاهی می باشد که با اسم های دیگری مثل ذرق، شرویت، ادقوقو و… معروف است. طبع این گیاه گرم و خشک می باشد.

این گیاه جزء خانواده  تریفولیم (Trifolium) و مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز (Leguminous) در نواحی معتدل و مرطوب می باشد که ازحیث علوفه‌ای و چراگاهی دارای ارزش فراوانی می باشد  و در غذای دام‌ها نقش مهمی داراست. شبدرها گیاهی سه برگچه‌ای هستند .تعداد انواع شبدر در دنیا حدود ۳۰۰ گونه نام برده شده است .

شبدر قرمز Red Clover Trifolium pratense یک گیاه همیشگی است که به طور معمول در اروپا، آسیا و آفریقا رشد می کند و بومی آمریکای شمالی می باشد و می تواند حدود ۳۰ تا ۷۰ سانتی متر ارتفاع داشته باشد و دارای گل های لوله ای شکل صورتی – بنفش می باشد.

شبدر آبی نوع دیگری از شبدر است.گیاهی خودرو، آبزی خزنده ضخیم می باشد. برگ و ساقه های گل دار تا ارتفاع ۳۰ سانتی متر رشد می نماید. برگ های آن با دمبرگ دراز و سه تایی هستند. هربرگچه آن به شکل تخم مرغ می باشد، در نوک ساقه یک گل آذین پر گل هرمی موجود است.

گل های آن به رنگ سفید مایل به صورتی، با پنج گلبرگ پوشیده از کرک های دراز می باشد و در فاصله ماه های فروردین تا خرداد گل های آن قابل مشاهده هستند.

در ایران ۵۴ نوع شبدر موجود است که از این تعداد دو نوع شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum) و شبدر برسیم (Trifolium alexandrium) به شکل وسیع کاشت می گردند.۱

خواص گیاه شبدر

بهترین گیاه در درمان کم خونی و پلاکت پایین

تصفیه کننده خون و تنظیم فعالیت های کبدی

درمان گرگرفتگی و بدخلقی ناشی از علائم یائسگی

حاوی مقادیر بسیار کمی کالری و ویتامین‌های A ، C ، تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین

آرام بخش اعصاب

مفید در درمان افسردگی

آنتی اکسیدان قوی (ضد سرطان)

مفید در مانع شدن از بروز چین و چروک زودرس در پوست

پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری های قلبی

یکی از مهمترین خاصیت های درمانی جوانه شبدر، خاصیت تنظیم کننده ی فعالیت کبد است که باعث تصفیه و پاکسازی کبد می شود. همچنین تاثیر بسزایی در شفافیت پوست دارد.

پزشکان در فصل بهار که فصل جوانه زدن انواع گیاهان است به افراد توصیه می کنند تا در صورت عدم داشتن بیماری ها از جوانه ها حتما استفاده کنند.

یکی از بهترین جوانه ها که پزشکان به مصرف آن افراد را بسیار توصیه می کنند جوانه شبدر است.

شبدر و جوانه ی آن سرشار از ویتامین هایی مانند A، C و همینطور آهن و کلسیم است.

بررسی ها نشان می دهند مصرف جوانه شبدر برای آرامش اعصاب بسیار مفید است و مصرف آن بویژه به زنان میانسال که در آستانه یائسگی قرار دارند توصیه می شود.

از دیگر خواص شبدر خاصیت تصفیه کنندگی و تنظیم فعالیت های کبدی است که در نهایت باعث طراوت و شادابی پوست صورت می شود.

پزشکان توصیه می کنند تا حتما افراد اگر می خواهند از جوانه ی شبدر استفاده کنند از نوع مرغوب و تازه و سالم آن استفاده نمایند و برای کسب حداکثر فایده از آن تازه تازه آن را مصرف نمایند و نگذارند پلاسیده و بی خاصیت شود.

چون این گیاه پرکاربردتر از گیاهان دارویی دیگر در بین گیاهان طب سنتی است بنابراین جایگاه به مراتب والاتر از گذشته دارد و بعضی از افراد با شنیدن اسمش دچار ناراحتی می شوند ولی در عوض نمی‌دانند که چه خاصیت شگفت‌ انگیزی دارد.

خواص درمانی این گیاه در نوع خود بی‌نظیر بوده و با داشتن ویتامین‌هایی چون A و C، ریبوفلاوین و نیاسین آرامش‌بخش اعصاب و در درمان افسردگی مفیده بوده و می‌توان در مکمل‌های غذایی هم از این گیاه استفاده کرد.

این گیاه و جوانه آن خاصیت ضد سرطانی بالایی دارد و همچنان پیشتاز میدان رقابت‌ در مقابل مکمل‌های غذایی مصنوعی و غیر مصنوعی است و برای درمان کم خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص درمانی این گیاه بیشتر در درمان کم‌خونی و پلاکت‌ پایین، تصفیه کننده خون و تنظیم فعالیت‌های کبدی‌،‌ بدخلقی ناشی از علائم یائسگی مورد استفاده است و چون در آن آنتی‌اکسیدان به مقدار کافی وجود دارد خاصیت ضد سرطانی نیز دارد و در پیشگیری از بروز چین و چروک زودرس در پوست و پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی به کار می رود.۲

مضرات شبدر

مواد (به اصطلاح ضد تغذیه) موجود در شبدر می‌توانند برای انسان خواص دارویی داشته باشند و مفید باشند مثلاً فورمونتین موجود در شبدر قرمز از ارزش دارویی خاصی برخوردار است. آزمایش انجام گرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده‌است که فورموننتین می‌تواند از رشد سلول‌های سرطان سینه در زنان جلوگیری کند، اما مصرف آن سبب مشکلات جنسی در مردان می‌شود.

اثرات جانبی شبدر قرمز بسیار کم و ضعیف است؛ زودرنجی، تغییرات در قاعدگی زنان و افزایش وزن از آن جمله است.

مصرف عصاره ی شبدر قرمز با داروهای رقیق کننده ی خون مثل وارفارین و درمان های هورمونی تداخل می کند، اما این مسئله هنوز به وسیله نتایج تجربی ثابت نشده است.

گرچه مدرکی برای نگرانی وجود ندارد، اما سفارش شده که عصاره شبدر قرمز در زنانی که سابقه ی سرطان سینه دارند، به کار نرود.

زنان باردار و شیرده نباید از شبدر قرمز استفاده کنند.

به طور کلی توصیه می شود در استفاده از مصرف شبدر، آن را به صورت متعادل مصرف نمایید.

تفاوت شبدر و یونجه

تمام شبدرها در آب و هوای خنک بهترین عملکرد را دارند. در بین شبدرها شبدرسفید از همه مقاوم تر است. میزان قند در شبدرها بیش از یونجه‌است و سطح برگ بیشتری نسبت به یونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوری کمتر از یونجه‌است و نیاز آبی شبدرها نیز کمتر از یونجه‌است.

به صورت کلی تفاوت شبدرها با یونجه این است که:

برگ یونجه بیضی شکل ولی برگ شبدر گلابی شکل است.

رنگ برگ‌ها در شبدر سبز و شفاف و در یونجه سبز تیره‌است.

طرز تهیه جوانه شبدر

جهت آماده کردن جوانه شبدر ابتدا ۱۰۰ تا ۲۵۰ گرم دانه شبدر را پاک رده و بشویید در ظرف آبی خیس نموده  و در جای خنک و دور از نور زیاد قرار دهید وهر روز یک تا دو بار آب آن را عوض نمایید.

پس از حدود دو روز خیس نمودن آنها داخل آبکش بریزید و دستمالی مرطوب روی آنها بگذارید و روی دستمال را خیس نگهدارید و این کار را تا  هنگامی که جوانه سر از پوسته دانه بیرون بزند تکرار کنید، بعد از آماده شدن جوانه ها در یک ظرف در بسته در یخچال قرار دهید.

منبع :  راستخون