فواید و خواص تخم شنبلیله، ارزش غذایی و عوارض جانبی آن
گیاه شنبلیله (Trigonella foenum–graecum) که Methi نیز نامیده می‌شود، گیاهی بومی نواحی مدیترانه، آسیا و آفریقا است. قرن‌ها است که در سیستم‌های طب سنتی مانند آیورودا، طب سنتی چینی و طب یونانی از این گیاه دارویی استفاده می‌شود. تخم شنبلیله به‌خاطر خواص دارویی و کاربردهای آشپزی آن ارزش ویژه‌ای دارد. در سال‌های اخیر، تحقیقات علمی زیادی در مورد فواید بالقوه تخم شنبلیله برای سلامتی انجام شده است. نتایج این تحقیقات باعث افزایش تمایل افراد در سراسر دنیا برای استفاده از هر چه بیشتر بذر و تخم شنبلیله در کاربردهای درمانی شده است. با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله به بررسی فواید و خواص تخم شنبلیله برای سلامتی می‌پردازیم.
ارزش غذایی تخم شنبلیله
تخم شنبلیله سرشار از مواد مغذی از جمله پروتئین، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این تخم حاوی سطوح بالایی از پروتئین است که همین امر آن را به منبع ارزشمندی از پروتئین گیاهی برای گیاهخواران و وگان‌ها تبدیل کرده است. بعلاوه، بذرهای شنبلیله منبع خوبی از ویتامین‌های A، C و B کمپلکس و همچنین مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، منیزیم و پتاسیم هستند.
جدول ۱. ارزش غذایی تخم شنبلیله
اجزاء مقدار
پروتئین (گرم در کیلوگرم) ۲۹۵ – ۲۶۰/۳
چربی (گرم در کیلوگرم) ۱۰۰
پتاسیم (گرم در کیلوگرم) ۱۰/۸۰
سدیم (گرم در کیلوگرم) ۰/۲۹
فسفر (گرم در کیلوگرم) ۲
منیزیم (گرم در کیلوگرم) ۰/۷۸
کلسیم (گرم در کیلوگرم) ۲/۲۶
آهن (میلی گرم در کیلوگرم) ۱۱۶
روی (میلی گرم در کیلوگرم) ۴۴
مس (میلی گرم در کیلوگرم) ۵۴
منگنز (میلی گرم در کیلوگرم) ۱۶
فواید و خواص دارویی تخم شنبلیله
تخم شنبلیله فواید و خواص دارویی فراوانی دارد که به ترکیبات زیست فعال از جمله آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، ساپونین ها و ساپوجنین‌های استروئیدی موجود در آن نسبت داده می شود. برخی از مهمترین فواید و خواص تخم شنبلیله برای سلامتی شامل موارد زیر می شوند :
خواص ضدالتهابی
تخم شنبلیله حاوی ترکیباتی با خواص ضدالتهابی است که به کاهش التهاب و همچنین کاهش علائم بیماری‌هایی مانند آرتروز و التهاب روده کمک می‌کند.
آنتی‌اکسیدان
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در بذر شنبلیله به خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد مضر در بدن کمک می‌کند و در نتیجه از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند. این امر خطر بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.
تنظیم قند خون
تحقیقات نشان داده شده است که تخم شنبلیله حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد، میزان قند خون را تنظیم می‌کند و برای افراد مبتلا به دیابت یا مقاوم به انسولین مفید است.
کمک به هضم غذا
بذر شنبلیله حاوی فیبر محلول است که به تنظیم هضم غذا، جلوگیری از یبوست و ارتقای سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
تعادل هورمونی
تخم شنبلیله حاوی فیتواستروژن است که به تنظیم تعادل هورمونی، کاهش علائم یائسگی و PMS (سندرم پیش از قاعدگی) کمک می‌کند .
سلامت پوست و مو
تخم شنبلیله دارای مواد مغذی و ترکیباتی است که به سلامت پوست و مو کمک میکنند. خمیر یا روغن تخم شنبلیله را میتوان به‌صورت موضعی روی پوست و پوست سر برای مرطوب کردن، تسکین سوزش و تقویت رشد مو استفاده نمود .
فواید و خواص تخم شنبلیله برای مردان
تخم شنبلیله فواید بالقوه‌ای برای سلامت مردان دارد، از برخی از مهمترین آنها عبارت‌اند از:
تنظیم سطح هورمون تستوسترون
شنبلیله حاوی ترکیباتی مانند ساپونین و دایوسجنین است که به افزایش سطح تستوسترون کمک میکنند. سطوح بالاتر تستوسترون می‌تواند به بهبود میل جنسی، قدرت عضلانی و شادابی کلی در مردان کمک کند .
سلامت جنسی
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تخم شنبلیله می‌تواند عملکرد جنسی و میل جنسی را در مردان افزایش دهد. می‌تواند به بهبود عملکرد نعوظ و افزایش برانگیختگی جنسی کمک کند و منجر به عملکرد جنسی بهتر شود .
فواید تخم شنبلیله برای زنان
تخم شنبلیله فواید بالقوه‌ای برای سلامت زنان دارد، از برخی از مهمترین آنها عبارت‌اند از:
سلامت قاعدگی
تخم شنبلیله می‌تواند به تنظیم چرخه های قاعدگی و کاهش علائم مرتبط با قاعدگی، مانند گرفتگی عضلات، نفخ و نوسانات خلقی کمک کند. ترکیبات موجود در تخم شنبلیله ممکن است اثرات استروژنی ملایمی داشته باشند که به موجب آن می‌تواند به تعادل سطوح هورمونی و قاعدگی منظم کمک کند .
مکمل شیردهی
تخم شنبلیله معمولاً برای افزایش تولید شیر در زنان شیرده استفاده می‌شود. این تخم حاوی فیتواستروژن است که ترکیبات گیاهی دارای اثرات مشابه استروژن در بدن هستند. مکمل تخم شنبلیله می‌تواند به تحریک تولید شیر و بهبود شیردهی در مادران شیرده کمک کند .
فواید و خواص تخم شنبلیله برای مو
تخم شنبلیله فواید بالقوه بی شماری برای سلامت مو دارد که آن را به یک عنصر محبوب در محصولات مختلف مراقبت از مو و درمان های خانگی تبدیل می کند. در اینجا به برخی از فواید و خواص تخم شنبلیله برای مو سر اشاره میکنیم :
محرک رشد مو
تخم شنبلیله حاوی ترکیباتی است که می‌تواند فولیکول‌های مو را تحریک و باعث رشد مو شوند. این بذرها سرشار از پروتئین و اسید نیکوتینیک است که تقویت‌کننده ریشه مو و مانع ریزش مو هستند. استفاده منظم از درمان‌ها یا روغن‌های حاوی تخم شنبلیله می‌تواند منجر به رشد موهای ضخیم‌تر و سالم‌تر شود.
جلوگیری از ریزش مو
اعتقاد بر این است که تخم شنبلیله با تقویت فولیکول‌های مو و ارتقای سلامت کلی پوست سر به جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند. پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه موجود در بذر شنبلیله فولیکول‌های مو را تغذیه میکنند و در نتیجه باعث می‌شوند که مو کمتر در معرض شکستگی و ریزش باشد.
حالت‌دهنده و مرطوب‌کننده
تخم شنبلیله به طور طبیعی سرشار از موسیلاژ است، ماده‌ای ژل مانند که به حالت‌دهی و مرطوب شدن مو کمک می‌کند. استفاده از خمیر یا روغن تخم شنبلیله روی مو و پوست سر می‌تواند به آبرسانی موهای خشک و شکننده کمک کرده و آنها را نرم و صاف نماید. استفاده منظم از محصولات مراقبت از مو مبتنی بر تخم شنبلیله می‌تواند به بازگرداندن درخشش و شادابی به موهای کدر کمک کند.
کاهش شوره سر
خواص ضدقارچ و ضدباکتریایی تخم شنبلیله آن را در درمان شوره سر و سایر عفونت‌های پوست سر مؤثر می‌کند. تخم شنبلیله دارای خواص خنک‌کنندگی و تسکین‌دهنده است که می‌تواند به آرام‌کردن شرایط تحریک شده یا ملتهب پوست سر مانند پسوریازیس یا اگزمای پوست سر کمک کنند. خمیر یا روغن تخم شنبلیله می‌تواند به تسکین و پاکسازی پوست سر کمک کند و خارش، پوسته پوسته شدن و التهاب مرتبط با شوره سر را کاهش دهد .
نکته: برای بهره‌مندی از این فواید و خواص بذر شنبلیله برای مو، میتوانید با استفاده از بذر شنبلیله و سایر مواد طبیعی، ماسک‌های مو، خمیر یا روغن‌های خانگی بسازید. علاوه بر این، امروزه مکمل‌های تخم شنبلیله یا محصولات مراقبت از مو حاوی عصاره شنبلیله برای کسانی که به دنبال جایگزین‌های طبیعی با کیفیت هستند، در دسترس است. مانند هر محصول یا ماده جدید مراقبت از پوست، انجام پچ تست برای بررسی واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت قبل از استفاده زیاد روی پوست، ضروری است. اگر هر گونه بیماری یا نگرانی پوستی دارید، قبل از استفاده از تخم شنبلیله یا محصولات حاوی عصاره شنبلیله با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید.
فواید تخم شنبلیله برای پوست
تخم شنبلیله به دلیل محتوای غنی از مواد مغذی و ترکیبات زیست فعال مختلف، فواید بالقوه ای برای سلامت پوست دارد. در اینجا برخی از فواید و خواص تخم شنبلیله برای پوست ارائه میگردد :
مرطوب‌کننده پوست
موسیلاژ تخم شنبلیله به آبرسانی و مرطوب کردن پوست کمک می‌کند. عصاره تخم شنبلیله هنگامی که به‌صورت موضعی یا در محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود، می‌تواند به حفظ رطوبت پوست کمک کند، پوست را نرم، انعطاف‌پذیر و به‌خوبی هیدراته نگه دارد.
کاهش التهاب پوستی
تخم شنبلیله دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند به تسکین و آرام‌کردن پوست تحریک شده یا ملتهب کمک کند. تحقیقات نشان داده است که ترکیباتی مانند دایوسجنین و ساپونین موجود در بذر شنبلیله، قرمزی، تورم و ناراحتی مرتبط با بیماری‌های پوستی مختلف مانند آکنه، اگزما و درماتیت را کاهش می‌دهند .
درمان آکنه
تخم شنبلیله دارای خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی است. این بذر با پاکسازی منافذ، کاهش تولید چربی اضافی و جلوگیری از رشد باکتری‌های مولد آکنه روی پوست، در درمان آکنه و جلوگیری از ایجاد جوش به طور مؤثری عمل می‌کند. خمیر یا روغن تخم شنبلیله را میتوان به صورت موضعی در مناطق مستعد آکنه استفاده کرد تا به ازبین‌بردن لکه‌ها و ایجاد پوستی شفاف‌تر و سالم‌تر کمک کند .
سفت کننده پوست
تخم شنبلیله دارای خواص قابض است که به سفت‌شدن پوست کمک می‌کند و خطوط ریز، چین و چروک و افتادگی پوست را کاهش می‌دهد. همچنین بذر شنبلیله حاوی ترکیباتی است که تولید کلاژن را تحریک کرده و به بهبود کشسانی و استحکام پوست در طول زمان کمک میکنند.
نکته: برای گنجاندن تخم شنبلیله در روتین مراقبت از پوست خود، میتوانید با استفاده از پودر یا عصاره تخم شنبلیله ماسک صورت، اسکراب یا کرم خانگی تهیه کنید و یا از محصولات مراقبت پوستی‌ای استفاده کنید که حاوی عصاره تخم شنبلیله به عنوان یک ماده فعال باشند. مانند هر محصول یا ماده جدید مراقبت از پوست، انجام پچ تست برای بررسی واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت قبل از استفاده زیاد روی پوست، ضروری است. اگر هر گونه بیماری یا نگرانی پوستی دارید، قبل از استفاده از تخم شنبلیله یا محصولات حاوی عصاره شنبلیله با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید.
فواید و خواص تخم شنبلیله برای لاغری و کاهش وزن
تخم شنبلیله به دلیل خصوصیات تغذیه‌ای منحصر به فرد و محتوای ترکیبات زیست فعال مختلفی که دارد، فواید بالقوه زیادی برای کاهش وزن دارد. در اینجا برخی از روش‌هایی که تخم شنبلیله می‌تواند به کاهش وزن کمک کند ذکر شده‌اند :
مهارکننده اشتها
تخم شنبلیله حاوی فیبر محلول است که در معده متورم و منبسط می‌شود و احساس سیری ایجاد می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش اشتها و خوردن غذا کمک کند و در نهایت منجر به مصرف کالری کمتری در طول روز شود.
تنظیم سطح قند خون
تحقیقات نشان داده شده است که تخم شنبلیله با کاهش سرعت جذب کربوهیدرات‌ها و قندها در دستگاه گوارش به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. تخم شنبلیله می‌تواند با تثبیت سطح قند خون، به جلوگیری از افزایش سطح انرژی و کاهش میل به خوراکی‌های شیرین و پرکالری کمک کند.
افزایش متابولیسم بدن
تخم شنبلیله حاوی ترکیباتی مانند گالاکتومانان است. این ترکیبات میتوانند باعث افزایش سرعت متابولیسم و بهبود متابولیسم چربی شوند. تخم شنبلیله می‌تواند با افزایش متابولیسم، به بدن در سوزاندن مؤثرتر کالری کمک کند و باعث کاهش وزن شود.
کاهش جذب چربی
تخم شنبلیله حاوی ساپونین ها است، ترکیباتی که به مهار جذب چربی و کلسترول در روده کمک میکنند. با کاهش جذب چربی، تخم شنبلیله می‌تواند به کاهش کالری دریافتی و کاهش وزن کمک کند.
کاهش احتباس آب
تخم شنبلیله دارای خواص ادرارآور است که می‌تواند به کاهش احتباس آب و نفخ کمک کند و با از بین بردن وزن اضافی آب از بدن، منجر به کاهش وزن موقت شود.
یادآوری: درحالی‌که تخم شنبلیله می‌تواند در کنار یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم به کاهش وزن کمک کند، اما نمی‌تواند به‌تنهایی یک راه‌حل جادویی باشد. برای نتایج مطلوب، باید رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم داشته باشید، آب کافی مصرف کنید و خواب کافی داشته باشید. علاوه بر این، اگر هر گونه بیماری یا نگرانی اساسی دارید، قبل از افزودن تخم شنبلیله به رژیم غذایی خود، با یک متخصص تغذیه مشورت نمائید.
مضرات و عوارض جانبی تخم شنبلیله
درحالی‌که تخم شنبلیله فواید بسیاری برای سلامتی دارد، ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی نیز ایجاد کند، به‌خصوص زمانی که در مقادیر زیاد یا برای مدت طولانی مصرف شود. در اینجا برخی از مضرات و عوارض جانبی احتمالی تخم شنبلیله . ذکر گردیده است:
حساسیت و آلرژی
برخی از افراد ممکن است به تخم شنبلیله حساسیت داشته باشند و علائمی مانند بثورات پوستی، خارش، تورم و مشکل در تنفس را تجربه کنند. اگر حساسیت مشخصی به حبوبات یا نخود دارید، ممکن است به تخم شنبلیله نیز حساسیت داشته باشید.
هایپوگلایسمی (کاهش قند خون)
نشان داده شده است که تخم شنبلیله سطح قند خون را کاهش می‌دهد که می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مفید باشد. با این حال، در برخی موارد، تخم شنبلیله ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود که منجر به هایپوگلایسمی می‌شود. این احتمال بیشتر در افرادی که داروهای دیابت مصرف میکنند یا کسانی که هایپوگلایسمی دارند، رخ می‌دهد.
انقباضات رحمی
زنان باردار باید از مصرف مقادیر زیاد تخم شنبلیله خودداری کنند، زیرا ممکن است انقباضات رحمی را تحریک کرده و منجر به زایمان زودرس یا سقط‌جنین شود. مادران شیرده نیز باید محتاط باشند، زیرا تخم شنبلیله ممکن است تولید شیر را در برخی از زنان کاهش دهد .
تداخل با داروها
تخم شنبلیله ممکن است با برخی داروها از جمله رقیق‌کننده‌های خون، داروهای دیابت و داروهای هورمون درمانی تداخل داشته باشد. اگر دارو مصرف می‌کنید، قبل از افزودن تخم شنبلیله به رژیم غذایی خود با پزشک خود مشورت کنید .
تحریک پوست
استفاده از خمیر یا روغن تخم شنبلیله به‌صورت موضعی ممکن است باعث تحریک پوست یا واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد، به‌ویژه آنهایی که پوستی حساس دارند، شود. انجام پچ تست قبل از استفاده از محصولات تخم شنبلیله در نواحی مختلف پوست ضروری است .
ه‌طورکلی، با وجود این که مصرف تخم شنبلیله به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل، عموماً برای اکثر افراد بی‌خطر است، لازم است از عوارض جانبی احتمالی آن آگاه باشید و در صورت داشتن هر گونه نگرانی یا بیماری زمینه‌ای با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
طریقه مصرف تخم شنبلیله
تخم شنبلیله را می توان به روش های مختلف در رژیم غذایی خود گنجاند. در اینجا چند روش رایج برای مصرف تخم شنبلیله ارائه شده است:
خیساندن تخم شنبلیله
خیساندن تخم شنبلیله به مدت یک شب در آب باعث نرم‌شدن آن شده و هضم آن را آسان می‌کند. میتوانید تخم شنبلیله خیس‌شده را صبح ناشتا مصرف کنید یا به اسموتی، ماست، سالاد یا سوپ اضافه کنید.
چای تخم شنبلیله
چای شنبلیله یک روش محبوب برای لذت‌بردن از فواید تخم شنبلیله است. برای تهیه چای شنبلیله کافی است آن را چند دقیقه در آب بجوشانید، تخم‌ها را صاف کرده و آب دم کرده آن را بنوشید. در صورت تمایل، میتوانید برای طعم دادن به آن عسل یا لیمو اضافه کنید.
جوانه شنبلیله
تخم شنبلیله را میتوان جوانه‌دار کرد و به‌صورت خام مصرف نمود یا به سالاد و ساندویچ اضافه کرد. برای جوانه‌زنی، تخم‌ها را کاملاً بشویید و یک شب در آب خیس کنید. آب را خالی کرده و تخم‌ها را در ظرف یا سینی نشاء قرار دهید. تخم‌ها را دو بار در روز بشویید و آبکش کنید تا زمانی که جوانه بزنند. معمولاً ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد که این بذرها جوانه بزنند.
پودر تخم شنبلیله
تخم شنبلیله را میتوان با استفاده از آسیاب یا هاون به‌صورت پودر درآورد. پودر شنبلیله را میتوان به انواع خورش یا سس اضافه کرد و یا به عنوان چاشنی سبزیجات، گوشت یا غذاهای پلویی استفاده کرد.
عصاره تخم شنبلیله
عصاره تخم شنبلیله به شکل کپسول، قرص یا عصاره مایع موجود است. دستورالعمل دوز ارائه شده روی برچسب محصول را رعایت کنید یا برای راهنمایی در مورد دوز مناسب مصرف با یک متخصص مشورت کنید.
روغن تخم شنبلیله
روغن تخم شنبلیله را میتوان برای پخت‌وپز یا به عنوان یک درمان موضعی برای پوست و مو استفاده کرد. میتوانید چند قطره روغن تخم شنبلیله را به غذای خود اضافه کنید یا آن را روی پوست سر و موهای خود ماساژ دهید تا رشد مو و سلامت پوست سر را افزایش دهید.
نکته: صرفنظر از نحوه مصرف تخم شنبلیله، ضروری است که با مقادیر کم شروع کنید و به‌تدریج مصرف آن را افزایش دهید تا از ناراحتی‌های گوارشی جلوگیری نمایید. علاوه بر این، اگر هر گونه بیماری زمینه‌ای دارید یا باردار یا شیرده هستید، قبل از افزودن تخم شنبلیله به رژیم غذایی خود حتماً با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
منبع:
مریان
Methi Seeds Benefits – Floristkid
