گیاه ترشک یا SORREL چیست و چه کاربردهایی دارد؟

گیاه دارویی ترشک یا Sorrel با نام علمی: Rumex Acetosella گیاهی است تک جنسی (دو پایه) که برگ، ریشه و دانه آن برای درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته شده است. ترشک، گیاه شبیه اسفناج و بومی قاره اروپا بوده که این گیاه حاوی اسید اگزالیک بوده که باعث طعم اسیدی آن می گردد که این گیاه کم کالری و دارای میزان بالایی آب بوده. برگ این گیاه مصرف غذایی و ریشه و برگ آن دارای خاصیت دارویی بوده.

نام‌های دیگر گیاه ترشک: حماض، ترشک اسفناجی، حماض البقر، حماض‌الماء، ترشه، حمیضه، ساق تروشک،، رومکس، ساق ترشک، نیره خراسانی، اوزیل ، استاک، ترشک درشت، حماض شیرین ، پاسیانها، ترشکهای شیرین ، حلیمون، طوطاق، اشلیه پاتم، امروله و اشلیه کیاتم می بوده است.

اکولوژی گیاه ترشک:

این گیاه در مناطق معتدل کشور ایران رویش می کند و از قدیم الایام به عنوان یک سبزی مفید و مؤثر از آن استفاده می شده ، گرچه در رابطه با مسائل غذایی از آن استفاده های فراوانی گردیده ، ولی اکنون این استفاده کاهش پیدا کرده و در عوض موارد درمانی این گیاه افزایش پیدا نموده و در همه زمینه ها از آن استفاده شده و هیچگونه عارضه ای را به دنبال نداشته.

خواص بسیار مهم و جالب ترشک

خواص و مزایای سلامتی ترشک موارد زیر را در بر دارد:

بهتر کردن دید و سوی چشم. کم کردن سرعت بالا رفتن سن و جوان نشان دادن. کم کردن و از بین بردن عفونت های پوستی.قوی تر کردن سیستم ایمنی بدن. بهبود عمل هضم در بدن. بالا بردن جریان خون و قوی کردن استخوانها. سطوح انرژی در بدن را بالاتر می برد و از ابتلا به سرطان جلو گیری می کند. پاییین تر آوردن فشار خون. اشتها را بالا برده و از ابتلا به دیابت جلوگیری می کند. سلامت کلیه ها و قلب را نیز بالا می برد.

خاصیت این گیاه برای قلب بسیار جالب است. باید به یاد داشته باشیم که سورل یا همان ترشک در خانواده ی اکسالیس ها قرار دارد و باعث بهبود شرایط دیابت در بیمارانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند می شود و در ضمن عموما به طور کلی باعث سریع تر شدن سلامت قلب در بیماران قلبی می شود. لازم است دوباره به این مطلب اشاره کنیم که این خواص به دلیل وجود ترکیبات انتوسیانین دار و ارگانیک در این گیاه است. که تقریبا با همه ی ارگان های موجود در بدن در تقابل است و به همین علت بهبود شرایط قلب و کارکرد ارگان های بدن را تسریع می بخشد.

بهبود سوی چشم از دیگر خواص این گیاه است. وجود ویتامین آ و ویتامین های ضروری دیگر که در سورل (ترشک) وجود دارد به طور تنگاتنگی با بهبود دید ارتباط دارد .بتا کاروتن که یک ویتامین مشتق شده از ویتامین آ است به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند و زمانی که با ترکیبات آنتی اکسیدانی که در بدن ما وجود دارد ترکیب می شود می تواند به طور  گسترده ای سلامت چشم را تسریع بخشد و از نقص ها و بیماری های چشمی مربوط به کهولت سن جلو گیری کند.

پیشگیری و جلو گیری از ابتلا به سرطان

گرچه تحقیقات در رابطه ی آنتی اکسیدان های موجود در این گیاه هم چنان ادامه دارد شواهد بسیاری وجود دارد که سورل دارای ترکیبات پولی فنولیک می باشد که تمامی این ها به عنوان یک آنتی اکسیدان در بدن ما عمل می کنند. این آنتی اکسیدان ها در جست و جو و یافتن رادیکال های آزاد در درون بدن ما و خنثی کردن آنها بسیار موثر و تاثیر گذار هستند قبل از این که این سلول های سالم بدن ما را به سلول های سرطانی تبدیل کنند.

ترشک خواص دیگری نیز دارد که به اختصار به آنها می پردازیم . برای مثال این گیاه برای ناراحتی های پوستی مانند قارچ های پوستی و خارش های موضعی بسیار مفید است.  آنتی اکسیدان موجود در آن با پیری و چین و چروک پوست مقابله نموده و منبع عالی ویتامین A، B۹ و C بوده است،خشکی و آسیب دیدگی مو را برطرف و خاصیت سم زدایی آن باعث شده که  سموم مضر بیماری زا و عامل عفونت را از بدن دفع کند واین گیاه دارویی اشتها آور نیز بوده و تصفیه کننده خون و هضم کننده غذا محسوب می شود.

گیاه ترشک دارای  منبع ویتامین C بوده و بنابراین افرادی  که کمبود ویتامین C  را دارند این گیاه می تواند برای آنها منبع ویتامین C باشد و علاوه بر آن، این گیاه دارای آهن و فسفر کافی نیز می باشد،همچنین این گیاه دارویی تصفیه کننده و هضم کننده بسیار خوبی نیز می باشد و به خاطر خاصیت تصفیه کنندگی اش برای افرادی  که دارای جوشهای موضعی و پوستی هستند بسیار مفید می باشد.این ویتامین برای درمان ناراحتی های ادراری ،اسهال خونی و بیماری های کلیوی ضروری و موثر بوده است.

نکاتی در مورد مصرف ترشک

ترشک یک گیاه سبز پر برگ با خواص فراوان است که در آشپزی از آن استفاده می شود. تعداد زیادی گیاه مرتبط وجود دارد که در بخشی از نام آنها از این اسم استفاده می شود. اما تنها دو نوع از این گیاه در آشپزخانه استفاده می شوند. ترشک های معمولی یا باغچه ای اصولا برگهای پهنی دارند و به صورت وحشی در طبیعت درو می شوند. ترشک فرانسوی دارای برگهای کوچک تری است و عموما در باغچه های خانگی کشت می شود. برگهای این گیاه در آشپزی استفاده می شوند و عموما به غذاها و خوراکیها طعمی مانند طعم خوشایند لیمو می دهند. ترش بودن این گیاه به علت وجود مقادیری اکسالیک اسید در این گیاه است که در مقادیر بالا ممکن است سمی باشد بنابراین می بایست از این گیاه در حالت اعتدال استفاده کرد.

گیاه های جوان تر ممکن است برای مصارف سوپ انواع سالاد ها و یا برای دمنوش ها درو شوند. اگر آشپز قصد مصرف سورل را در سالاد دارد می بایست از برگهای نازک تر ان که طعم لیمو در انها واضح است استفاده کند. برگهای جوان برای پختن در حالت آرام پز  هم بسیار مناسب هستند. این گیاه از نظر ظاهری بسیار شبیه به اسفناج است ولی با این تفاوت که طعم ترش لیمو می دهد.یک راه شناخته شده برای استفاده از این گیاه در سوپ سورل می باشد.یک ظرف غذای اروپای شرقی اصولا چه داغ سرو شود و چه سرد اصولا با یک زمینه از خوراک مرغ شروع می شود و ممکن است دارای تخم مرغ و یا سیب زمینی هم باشد که در یک همچین ظرفی از غذا اصولا ترشک همراهی کننده و طعم دهنده به ماهی و یا خوراک مرغ است.

توصیه های طب سنتی

جهت درمان درد و زخم معده ترشک را پخته با سماق میل ،برای رفع زگیل ترشک را به موضع مالیده شود،خوردن ترشک مقاومت بدن را در مقابل امراض و بیماری ها بالا می‌برد، جهت ‌ورم لثه و دندان که ناشی از کمبود ویتامین ث می‌باشد مفید بوده،افرادی که گواتر دارند از ترشک مانند سبزی خوردن در برنامه غذایی خود استفاده نمایند تا در تسریع درمان بیماری کمک نمایند،

برای رفع تب‌های نوبه حدود ۱۵۰ گرم شیره ترشک را به بیمار طی چند نوبت بدهند، کسانی‌که بیماری کلیه دارند با احتیاط مصرف‌ نمایند زیرا برای بیماران کلیه مضر بوده . جهت رفع  بیماری جرب ترشک را بپزید و با آرد تخم کتان و پیه بز ضماد درست نموده و در محل قرار داده شود.

برای درمان سفتی شرائین از ترشک به صورت آش استفاده نموده شود و  برای درمان بیماری پیسوریازیس مفید است، برای رفع نارسائی دستگاه دفع ادرار از جوشانده ترشک استفاده شود، سبزی این گیاه باعث هضم غذاهای ثقیل شده، ترشک پاک کننده خوبی بوده و اگر چند برگ ترشک را در شیشه‌ای روغنی بریزید  و آب بریزیم روغن آن شیشه را پاک می نماید.

جهت پائین آوردن فشار خون و چربی خون  ترشک سبزی مناسبی  بوده و به بیماران دارای فشار خون وچربی خون بالا توصیه شده. جهت رفع کم‌خونی از دم کرده ریشه ترشک روزی سه فنجان نوشیده شود این گیاه دارای میزان آهن بالایی است. جهت رفع ترشحات زنانه از این گیاه استفاده ،اما کسانی که اسید اوریک دارند از خوردن این گیاه خودداری نمایند

برای معالجه یبوست صد گرم برگ ترشک، سیصد گرم کاهو، کمی جعفری خشک، یک لیتر آب حدود دویست گرم نان برشته سبوس‌دار با کمی ادویه پخته و هر شب از این سوپ استفاده شود و هر شب یک بشقاب میل گردد و بعد از چند روز یبوست از بین خواهد رفت.

برای پاک کردن لکه جوهر از لباس چند برگ تازه ترشک را به لکه  مالیده و سپس با صابون شسته شود این عمل را چند بار تکرار کنید تا کاملاً پاک گردد.جهت تسکین کمردرد از دانه ترشک به صورت دمکرده استفاده کنید اما کسانی که درد مفاصل و یا نقرس دارند از خوردن ترشک خودداری نمایند.

ماسک صورت با گیاه ترشک :جهت جمع شدن و سفت شدن پوست صورت برگ ترشک را له کرده با عرق رازیانه مخلوط کرده به صورت ضماد گذاشته.

منابع

این گیاه اصولا در هر فروشگاه مواد غذایی یافت نمی شود مگر آن که در آن فروشگاه انتخاب های خوبی از محصولات محلی وجود داشته باشد. جابه جا کردن این گیاه توسط کشتی های باربری بسیار دشوار است به دلیل این که این گیاه را بعد از درو شدن حتی در یخچال نمیتوان زیاد نگه داری کرد. بهترین مکان برای این که دنبال این گیاه بگردید فروشگاه هایی هستند که مواد غذایی خاص عرضه می کنند که در آنجا ترشک به صورت تازه و یا پوره شده و یا کنسرو شده در دسترس می باشد که برای بسیاری از مصارف ترشک تازه بیشتر ترجیح داده می شود. گر چه ترشک به صورت کنسرو را هم میتوان در بسیاری از بشقاب های غذایی استفاده کرد اما خریداران به دنبال این هستند که در فروشگاه های مزرعه ای و محلی این محصول را پیدا کنند.

این گیاه از نظر تغذیه ای دارای ویتامین ها و مواد معدنی بسیاری است. این گیاه مقادیر بالایی از ویتامین های آ بی۹ و ث را داراست و باعث تعدیل مقادیر پتاسیم کلسیم و منیزیم در بدن می شود. همانطور که پیش از این گفتیم به دلیل وجود مقادیر اکسلیک اسید مصرف این گیاه برای همگان مناسب نیست این ماده برای کسانی که سنگ کلیه یا مجاری ادرار و یا نقرس دارند مناسب نیست زیرا امکان وخیم تر کردن بیماری را دارد. به علاوه امکان خطر سمی بودن هم در مقادیر بالا است بنابراین باید با ملاحظه مصرف شود.

منبع : مجیک بادی