گیاه دیو خار یا سفیدخار یا خفچه با نام علمی Lycium barbarum از خانواده ی بادمجانیان یا سولاناسه می باشد. این گیاه تا ارتفاع ۴ متر رشد می‌کند و همچنین دارای شاخه های سفید کم وبیش نمدی و خارهای باریک و نمدی، برگ های تخم مرغی شکل، گل های زنگوله ای شکل به رنگ ارغوانی روشن که از ماه خرداد تا مرداد شکوفا می شود و میوه های به رنگ قرمز نارنجی می باشد. این گیاه در خاک رسی، شنی و لومی با زهکش خوب رشد می کند، رشد آن در خاک های بسیار فقیر نیز امکانپذیر است. این گیاه بومی آسیای شرقی بوده و رویشگاه آن در ایران از جمله منطقه ارومیه، جاده سنتو و روستای جیران سفلی می باشد.

در کتب طب سنتی با نامهای «آسه» و «فیل زهره» آمده است. عصاره این گیاه را که در طب سنتی به عنوان دارو به کار می برند با نامهای «حضض»، «حضض مکی»، «حضض یمانی»، «خولان» و «کحل خولان» معروف می باشد.

نام محلی گیاه دیوخار در خوزستان سریم، در بلوچستان زیررک و در لار لفاتربک می باشد.

خواص و فواید درمانی گیاه دیوخار

رفع سفیدک چشم: آب برگ تازه آن را گرفته، هفت روز پی در پی در چشم بچکانید و چون آب میوه آن را گرفته خشک نمایند و در موقع لزوم آن را با سفیده تخم مرغ یا شیر در چشم بچکانید. همچنین می توان از دمکرده گیاه قیچ استفاده نمود.

جلوگیری از آبریزش چشم: برگ آن بر پیشانی جهت جلوگیری از آبریزش چشم موثر است.

بند آوردن جریان رطوبت و چرک از گوش: از قطره آن استفاده گردد.

تقویت لثه سست: مضمضه آن جهت تقویت لثه سست نافع است.

رفع ورم حلق: غرغره آن برای رفع ورم حلق

رفع ضعف بینایی: بدین منظور آن را به چشم می مالند.

رفع سیاه سرفه: بدین منظور از مصرف جوشانده یک گرم از این گیاه در یک فنجان آب در ۲۴ ساعت استفاده می شود.

باز کردن عادت ماهیانه: در شرح قانون آمده است که حضض با اینکه قطع خونریزی می کند درعین حال در باز کردن عادت ماهیانه مفید است.

رفع جوش های دهان: جویدن برگ آن دررفع جوش های دهان موثر است.

درمان آبله و باد سرخ: ضماد برگ تازه آن جهت درمان آبله و باد سرخ که حرارت آن زیاد نباشد مؤثر می باشد.

تسکین التهاب صفرا: خوردن عصاره برگ تازه این گیاه جهت تسکین التهاب صفرا مفید است.

درمان زخم ها: گیاه دیوخار گیاهی برای درمان زخم ها می باشد، همچنین گیاهان دارویی دیگر مانند خار پنبه و یا  ترتیزک برای درمان زخم ها بسیار موثر می باشد.

قابض،محلل و خنک کننده

درمان ورمهای داخلی: خوردن آن برای درمان ورمهای داخلی بسیار موثر است.

رفع جرب و خارش پلک و درد چشم: این گیاه باعث درمان و رفع درد چشم می گردد، همچنین استفاده از خواص درمانی گیاه چشوم برای رفع و درمان این مشکل موثر می باشد.

تسکین سرفه: بدین منظور این گیاه با گیاه فاخره استفاده شود.

پادزهر سموم

درمان اسهال

قطع سیلان رطوبتها و عرق

بند آوردن خونریزی

رفع اخلاط سینه

تسکین درد کبد

درمان یرقان سیاه و شکم

ضد کرم معده و روده

مدر

درمان بواسیر

رفع حرارت کلیه

درمان زخم مجاری ادرار

رفع التهاب و تشنگی

قطع نزول آب از چشم

درمان اسهال مزمن

خواص و فواید درمانی برگ های گیاه دیوخار

متعادل کننده دستگاه عصبی پاراسمپاتیک

ضد اسپاسم و سرفه های ناشی از اسپاسم مثل سیاه سرفه

برطرف کننده تحریکات حلق در سخنرانان

برطرف کننده انقباضات شدید معده

درمان تعریق ناشی از سل

درمان قاعدگی دردناک

رفع ناراحتی های پروستات

مقدار مصرف گیاه دیوخار

مقدار خوراک آن حداکثر از۴- ۲ گرم است. دم کرده یک گرم از گیاه در یک فنجان آب بتدریج در ۲۴ ساعت خورده می شود.

کاربرد دیگر گیاه دیوخار

در کشور عربستان اعضای هوایی، ریشه، تخم و ساقه گیاه را گرفته خرد کرده در حوضی می خیسانند و پس از دو سه روز خیساندن خوب لگد می کنند و بعد آن را صاف نموده و می گذارند که درد قسمت صاف شده ته نشین شود و مایع زلال روی آن را گرفته می جوشانند، آن قدر که سفت یعنی خمیری شود و سپس آن را برداشته و در خیکهایی ریخته، حمل و توزیع می کنند، این نوع عصاره را خولان می نامند. در نوع دیگر آن ریشکها و زواید را گرفته و سپس می پزند و عصاره خمیری را به شکل گلوله درمی آورند، این نوع را حضض نامند. علامت اینکه خولان خالص است و باسایر گیاهان اختلاطی ندارد این است که رنگ بیرون آن زرد مایل به سیاهی و رنگ داخل آن سرخ باشد وقتی در آب حل شود کف آن به رنگ خون درمی آید و طعم آن کمی گس و تلخ است و اگر در آتش بیندازند شعله ور می شود.

خولان و یا حضض از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر حرارت و برودت معتدل می باشد و کمی خشک و عده ای از حکما آن را سرد و خشک می دانند.

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه دیوخار

میوه ی گیاه دیوخار دارای ویتامین های آ ،ث و ای ،ترکیبات آنتی اکسیدان و منبع مناسبی از اسیدهای چرب می باشد .

موارد احتیاطی و منع مصرف

مصرف باید با تجویز پزشک باشد.

مضر طحال است از این نظر باید با انیسون خورده شود.

منبع : نماگرد